Κόριννα

1. Χρονολόγηση και βιογραφικά στοιχεία

Η Κόριννα ήταν λυρική ποιήτρια από την Βοιωτική πόλη της Τανάγρας. Ωστόσο, άλλες Βοιωτικές (π.χ. Θήβα, Θεσπιές) και μη-Βοιωτικές πόλεις (π.χ. Κόρινθος) διεκδικούν την καταγωγή της, σύμφωνα με τους αρχαίους (Παυσανίας 9.22.3) και Βυζαντινούς συγγραφείς (Σούδα).

Οι περισσότερες από τις βιογραφικές πληροφορίες για την Κόριννα προέρχονται από στοιχεία εντός των σωζόμενων έργων της, καθώς και από μεταγενέστερες πηγές. Η χρονολόγησή της είναι προβληματική. Με βάση το ύφος και το περιεχόμενο του έργου της, πολλοί φιλόλογοι τη χρονολογούν στον 3ο αι. π.Χ. Ο αρχαιότερος πάπυρος με έργο της χρονολογείται περίπου στο 200 μ.Χ., ενώ δεν υπάρχουν αρχαίες αναφορές στο έργο της πριν από τον 1ο αι. π.Χ. (Anth. Pal. 9.26; Prοp. 2.3.21).

2. Το ύφος και η σχέση της με τους συγχρόνους της

Το ύφος της είναι διαφορετικό από αυτό της χορωδιακής αρχαϊκής ποίησης και βρίσκεται πιο κοντά στο αττικό δράμα, ενώ το περιεχόμενο της ποίησής της δεν ασπάζεται το πανελλήνιο ιδεώδες που βρίσκουμε στον Πίνδαρο. Ρωμαϊκές πηγές, ωστόσο, αναφέρουν ότι η Κόριννα ήταν μέντορας του Πινδάρου (Πλούταρχος, Ηθ. 347F-348A) και μαθήτρια της Μύρτιδος της Ανθηδόνιας (Σούδας).

Ο Πλούταρχος, γράφοντας αρκετούς αιώνες μετά τα γεγονότα που περιγράφει, αναφέρει ότι η Κόριννα, όπως και η Μύρτις, συμβούλευσε τον νεαρό Πίνδαρο. Του είπε ότι η ποίησή του δεν περιλαμβάνει αρκετούς μύθους και θρύλους, ότι βασίζεται σε έναν δυσνόητο και παρωχημένο λόγο, χρησιμοποιεί την περίφραση, και η προσωδία είναι απλή. Ο Πίνδαρος επέστρεψε με ένα καινούργιο ποίημα, στο οποίο αναφέονταν οκτώ διαφορετικές μυθολογικές μορφές σε μόλις έξι γραμμές. Η Κόριννα γέλασε και του είπε: «Ο ποιητής πρέπει να σπέρνει με το χέρι και όχι με ολόκληρο το τσουβάλι» (Πλούταρχος, Ηθ. 347F-348A).

Μπορεί η ιστορικότητα του γεγονότος να αμφισβητείται, δείχνει όμως ότι, τουλάχιστον οι αρχαίοι, πίστευαν ότι η Κόριννα και ο Πίνδαρος ήταν σύγχρονοι και αντίπαλοι, καθώς επίσης ότι εκείνη ήταν ανώτερη από αυτόν. Αν όντως ήταν σύγχρονη με τον Πίνδαρο και αντίπαλός του, τότε θα χρονολογούνταν στον 5ο αι. π.Χ. και, σύμφωνα με τις πηγές, θα τον είχε νικήσει ή μία (Παυσανίας 9.22.3) ή πέντε φορές (Ael. VH 13.25, Σούδας). Ο Αιλιανός αναφέρει ότι ο Πίνδαρος την αποκάλεσε «Βοιωτική σκρόφα», αναφερόμενος προφανώς στην αντίστοιχη έκφραση που υπάρχει στην 6η Ολυμπιακή Ωδή του ποιητή (6.90). Ωστόσο, ο Πίνδαρος δεν κατονομάζει την Κόριννα στην ωδή και επομένως, η αναφορά μπορεί να εξηγηθεί είτε ως ερμηνεία του Αιλιανού, είτε ως εικασία της ρωμαϊκής παράδοσης της εποχής του.

Ο Τατιανός αποδίδει ένα χάλκινο άγαλμα της Κόριννας στον Σιλανίωνα, ο οποίος άκμασε γύρω στο 328-325 π.Χ. (Tatianus, Ad Gr. 33-4). Σύμφωνα με τον Παυσανία, μνημείο της βρισκόταν σε ευδιάκριτο σημείο της Τανάγρας και ένα πορτρέτο της, όπου δένει τα μαλλιά της με μια κορδέλα για τη νίκη της κατά του Πίνδαρου, υπήρχε στο γυμνάσιο της πόλης (9.22.3). Επιπλέον, ο Παυσανίας αναφέρει ότι ήταν όμορφη, η ωραιότερη των γυναικών της εποχή εκείνης, και ότι έγραφε στην αιολική διάλεκτο, και όχι στη δωρική, όπως ο Πίνδαρος. Αν κι έγραψε στην τοπική διάλεκτο, η Κόριννα έγινε γνωστή και πέρα από την πατρίδα της από τον πρώτο αιώνα π.Χ. και μετά (Anth. Pal. 9.26, όπου κατονομάζεται ως μία από τις εννέα Μούσες) και έτυχε μεγάλο θαυμασμού από τους Ρωμαίους.

3. Το έργο της

Η ποίησή της έχει χωριστεί σε πέντε βιβλία, αλλά έχουν διασωθεί μόνον περί τα σαράντα αποσπάσματα. Αν και η Σούδα την περιγράφει ως συγγραφέα επιγραμμάτων, τα σωζόμενα αποσπάσματα αποτελούνται από λυρικές αφηγήσεις τοπικών μύθων και τοποθεσιών. Τίτλοι έργων της περιλαμβάνουν τα εξής: Βοιωτός, Επτά επί Θήβας, Γηροια, Ευωνυμία, Ιόλαος, Κατάπλους.

Το απόσπασμα 655 (Γηροια) υποδηλώνει ότι τα ποιήματά της τραγουδιόνταν από χορωδίες κοριτσιών σε τοπικές γιορτές. Η Κόριννα φαίνεται να ήταν μια ποιήτρια που τραγουδούσε σε συγκεντρώσεις στις οποίες μπορούσε να συμμετάσχει το σύνολο του πληθυσμού.

Ο μεγαλύτερος σωζόμενος πάπυρος διατηρεί δύο αποσπασματικές αφηγήσεις, πιθανώς από δύο διαφορετικά ποιήματα:

- Η πρώτη μιλάει για ένα διαγωνισμό τραγουδιού μεταξύ των προσωποποιημένων βουνών, του Κιθαιρώνα και του Ελικώνα, και για τη νίκη του Κιθαιρώνα.

- Η δεύτερη αφήγηση περιέχει μια συνομιλία ενός τοπικού μάντη με τον ποτάμιο θεό Ασωπό, στον οποίο εξηγεί πώς εξαφανίστηκαν οι 9 κόρες του θεού. Ο μάντης του λέει ότι τρεις κόρες είναι με τον Δία, ενώ ο Ποσειδώνας πήρε άλλες τρεις για συζύγους του. Επίσης ο Απόλλωνας κυβερνά τα κρεβάτια των δύο και ο Ερμής έχει άλλη μία. Από αυτές τις εννέα γυναίκες, μια φυλή ημίθεων θα γεννηθεί, οι οποίοι θα είναι γόνιμοι και αγέραστοι. Η απάντηση του Ασωπού δεν έχει διασωθεί.